Ziekte als inspiratiebron

Het is 2008 als Margreet Hajee op Oerol valt en de schouder uit de kom heeft. Ze gaat naar de huisarts en vertelt en passant dat ze vage buikklachten heeft. Zal wel komen omdat ik in de overgang ben, zegt Margreet nog. De huisarts vertrouwt het niet en in no time wacht Margreet een operatie nadat darmkanker is geconstateerd. Minstens zeventien keer moet ze daarna naar het ziekenhuis omdat een abces als uitvloeisel van de operatie steeds weer koorts oplevert. In plaats van er chagrijnig van te worden, draait ze haar ervaringen om. ‘Je kunt wel dingen weg willen stoppen, maar het was onderdeel van mijn leven geworden. Ik kijk veel liever naar wat mij de ziekte oplevert.’

Beperkt houdbaar

Haar darmkanker en later ook de stoma, bleken een onuitputtelijke inspiratiebron voor Margreets kunstuitingen. Zo boetseerde ze het weggenomen stuk darm van klei, zette er vier poten onder en plaatste er een Barbiepop hoofd op. In diezelfde tijd was er de documentaire Beperkt Houdbaar, over de maakbaarheid van het menselijke lichaam. Alweer een inspiratiebron voor Margreet. ‘In het jaar dat ik darmkanker kreeg, werd Barbie vijftig jaar. Ik keek naar haar en zag een taille waar geen orgaan in past. Hoe maakbaar is een lichaam eigenlijk, vroeg ik me af? En waarom ben ik eigenlijk bezig met de perfectie van het lichaam, terwijl ik ziek ben.’ De resultante van die gedachte was een terracotta-achtig leger van vijftig Barbies. Toen Margreet een stoma kreeg, gebruikte ze ook die ervaring weer om er kunst van te maken. ‘Door wondvocht lekkage moet ik luiers dragen. Ik gebruik die luiers nu om er een bruids(s)luier van tien meter lang van te maken. Elke dag naai ik er twee aanvast. Sommige mensen zeggen dan: gadverdamme en draaien zich om. Maar ik word nu elke dag nieuwsgierig wakker om te zien hoe de luier eruit ziet en hoe het in mijn kunstwerk past. Voor mij is kunst een middel om discussie met mensen aan te gaan. Ziekte is nog veel te veel een taboe. We stoppen ziekte altijd weg, maar ik wil door mijn kunst juist aandacht vragen voor darmkanker. Via kunst kan ik laten zien wat ik tegengekomen ben in mijn leven. Natuurlijk is ziekte niet leuk, maar het helpt ook niet om net de doen of er niets aan de hand is.’ De stomazakjes die ze gebruikt, heeft ze inmiddels in een boom verwerkt. ‘Kunst doet op deze manier een appèl op de kwetsbaarheid van de mens.’

Margreet: ‘Zonder chirurg Eric Hans Eddes van het Deventer Ziekenhuis was ik er misschien wel niet meer was geweest. Ik heb de zorg in het Deventer Ziekenhuis altijd als enorm goed ervaren.’ Door de ziektes zegt Margreet een andere kunstenaar te zijn geworden dan voor 2008. ‘Mijn werken hebben veel meer diepgang gekregen. Er zit een verhaal achter. Toen ik de video-opname van de tumor zag, dacht ik: wat een mooi ding eigenlijk. Wat een mooie kleuren. Dat soort ervaringen zie je nu terug in de werken die ik maak. De afgelopen acht jaren hebben me dingen gebracht die ik anders nooit had meegemaakt.’