Tijdens de zwangerschap
Zwangerschapscontroles zijn er op gericht om problemen bij moeder en kind in een vroeg stadium op te sporen, in de gaten te houden en zo goed mogelijk te behandelen.
Controles
Coronamaatregelen
Samen met alle verloskundigenpraktijken, de gynaecologen, het echocentrum Fetura, het Deventer Ziekenhuis en de kraamzorgorganisaties in de regio zijn er afspraken gemaakt omtrent het coronavirus. Lees op de website van Geboortezorg Salland alle updates, maatregelen en veelgestelde vragen.
Een goede controle van de zwangerschap is belangrijk voor de gezondheid van moeder en kind. In de regio Deventer zijn afspraken gemaakt over de controles en begeleiding van zwangeren. Ook is afgesproken wanneer de verloskundige of huisarts de gynaecoloog te hulp roept of wanneer een collega-arts uit bijvoorbeeld een academisch ziekenhuis wordt ingeschakeld.
Aantal controles
Het aantal controles tijdens een normaal verlopende zwangerschap bedraagt 9 (1e zwangerschap) of 7 (indien u al eerder bent bevallen). Het controleschema ziet er als volgt uit: 12, 20, 26, 30, 34, (36), 38, (40) en 41 weken. Er is altijd een medische reden waarom u bij ons onder controle bent. Daarom wordt individueel bekeken wanneer u terugkomt voor de volgende controle. Het kan dus ook betekenen dat u vaker wordt gecontroleerd.
Wie voert de controles uit?
Op maandagochtend, woensdagochtend en vrijdagochtend zijn er spreekuren speciaal voor zwangeren. De controles worden uitgevoerd door gynaecologen en artsen in opleiding tot specialist (aios). Bij het spreekuur is ook een echoscopist betrokken. Ook kan het zijn dat u niet op deze speciale spreekuren komt, maar op een andere dag bij uw eigen gynaecoloog.
Waar wordt naar gekeken?
Bij elke controle wordt de groei van de baarmoeder nagegaan. De bloeddruk en het gewicht worden gemeten. Soms wordt de urine nagekeken, bloed geprikt en wordt er een echo gemaakt. Ook kan het zijn dat er een hartfilmpje (CTG) van de baby gemaakt wordt. Dit gebeurt meestal wanneer u na de uitgerekende datum nog niet bent bevallen.
Tele-monitoring
Zwangere vrouwen, bij wie het ongeboren kindje een groeiachterstand heeft of de vliezen vroegtijdig breken, kunnen ook thuis worden gemonitord. De vrouw krijgt hiervoor een koffertje met apparatuur mee en kan zelf hartfilmpjes maken. In het ziekenhuis beoordeelt de gynaecoloog de onderzoeksbeelden. Met tele-monitoring wordt voorkomen dat de zwangere telkens naar het ziekenhuis moet voor een hartfilmpje. Wel blijven de controle-afspraken bij de gynaecoloog doorgaan.
Prenataal onderzoek
Het is niet gebruikelijk om bij iedere zwangere prenataal onderzoek te doen. Er zijn landelijke afspraken gemaakt om te bepalen wie daarvoor in aanmerking komen. In elke zwangerschap bestaat er een kans van 2 à 3% dat de baby een aangeboren afwijking zal hebben. Vaak zijn die afwijkingen zeer gering en niet of nauwelijks van betekenis, maar soms is een afwijking ernstig.
Echo zwangerschap
Welke aangeboren afwijkingen kunnen worden opgespoord?
Chromosoomafwijkingen
Chromosomen zijn de dragers van de erfelijke aanleg en zitten in de cellen van ons lichaam. Met de microscoop kunnen zichtbare afwijkingen van de chromosomen worden opgespoord door de cellen van het ongeboren kind te onderzoeken. Deze cellen kunnen worden verkregen met een vlokkentest of vruchtwaterpunctie. De meest voorkomende chromosoomafwijking is het Down–syndroom. De kans hierop neemt toe naarmate de zwangere vrouw ouder is.
Neuraalbuisdefecten
Neuraalbuisdefecten zijn afwijkingen zoals een open ruggetje. Neuraalbuisdefecten zijn meestal goed op te sporen met echoscopisch onderzoek eventueel in combinatie met een vruchtwaterpunctie.
Andere aangeboren afwijkingen
Een aantal aangeboren afwijkingen van bijvoorbeeld hart, nieren, rug en botten van het ongeboren kind kan door uitgebreid echoscopisch onderzoek worden opgespoord. Dit onderzoek wordt alleen gedaan als daarvoor een speciale reden bestaat.
Steeds meer erfelijke aandoeningen zoals stofwisselingsziekten zijn vroeg in de zwangerschap op te sporen met een vlokkentest of vruchtwaterpunctie. Dit onderzoek wordt alleen gedaan als een dergelijke aandoening reeds in de familie voorkomt en de kans op een herhaling in de zwangerschap duidelijk is verhoogd.
Wie komt er in aanmerking voor prenataal onderzoek?
* Vrouwen van 36 jaar of ouder in de 18e zwangerschapsweek
* Wanneer er een verhoogde kans bestaat op een erfelijke aandoening in de nabije familie.
* Als er al eerder een kind met een aangeboren afwijking is geboren
* Testen in de zwangerschap die een verhoogde kans laten zien.
Welke onderzoeksmogelijkheden zijn er?
* Vlokkentest (chorionvillusbiopsie)
* Vruchtwaterpunctie (amniontese)
* Uitgebreid echoscopisch onderzoek
* Nekplooimeting in combinatie met een bloedonderzoek
In ons ziekenhuis wordt na verwijzing van uw huisarts, verloskundige of gynaecoloog een afspraak gemaakt voor een (uitgebreide) echo of een nekplooimeting. Vlokkentesten en vruchtwaterpuncties worden in Zwolle verricht, er is een samenwerkingsovereenkomst met de Isala Kliniek.
Informatieavond
Geboortezorg Salland en Gemeente Deventer organiseren voor aanstaande ouders diverse bijeenkomsten. De bijeenkomsten worden verzorgd door deskundige professionals, zoals verloskundigen, (jeugd)verpleegkundigen, kraamverzorgenden en lactatiekundigen.
Goed voorbereid zijn op je bevalling?
Hoort dit bij een zwangerschap
Een zwangerschap gaat vaak gepaard met lichamelijke ongemakken. Het is belangrijk te weten wat normaal is, erbij kan horen, en wat signalen zijn waarop u actie moet ondernemen.
Aambeien en spataderen
Aambeien: zijn spataderen van de anus. Het hormoon progesteron heeft een verslappende werking op de vaatwand van de aderen in en nabij de anus. Ook door de toenemende druk van de baarmoeder op de grote lichaamsaders wordt de druk in de aderen van het onderlichaam groter. In de zwangerschap kunnen aambeien dus gemakkelijk ontstaan of kunnen groter worden. Na de bevalling worden de aambeien vaak weer kleiner of verdwijnen. Klachten van obstipatie moeten zoveel mogelijk worden voorkomen.
Spataderen: De druk in de vaten met name de onderste helft van het lichaam neemt toe omdat ook het bloedvolume in de zwangerschap toeneemt. Later in de zwangerschap komt er nog de zware druk van de baarmoeder bij. Advies: sta of zit niet te lang achter elkaar. Douche met koud water na. Elastische kousen kunnen verlichting brengen. Leg `s nachts de benen wat hoger (geen kussen in de knieholte).
Bandenpijn
De baarmoeder is opgehangen aan banden die vastzitten aan het bekken. Bij de groei van de baarmoeder wordt er aan de banden getrokken. Dat veroorzaakt een wat kramperig gevoel in de onderbuik, richting de liezen en schede. Later in de zwangerschap raakt de baarmoeder gewend aan de nieuwe situatie en gaan de klachten vaak weer over.
Bekkenpijn
Bekkenpijn kan een gevolg zijn van de verweking van het schaambeen en de gewrichten bij het staartbeentje (zie folder: Bekkenpijn).
Blaasontsteking
Een zwangere moet meestal veel plassen. Is het plassen ook pijnlijk of hebt u daarbij ook buikpijn, meld dit dan. De urine kan worden onderzocht; als er sprake is van een blaasontsteking krijgt u een antibioticakuur voorgeschreven. Behandeling van een blaasontsteking is belangrijk om een eventuele vroeggeboorte te voorkomen. Blaasontstekingen kunnen ontaarden in een nierbekkenontsteking. De symptomen daarvan zijn: in algemeen ziek zijn met braken en misselijkheid, hoge koorts en pijn in de flank en eventueel plasproblemen (vaak moeten, pijnlijk). U wordt dan opgenomen in het ziekenhuis en behandeld met antibiotica.
Bloedverlies (vaginaal)
Er zijn vele soorten bloedverlies tijdens de zwangerschap. Soms is het totaal onschuldig maar het kan ook een teken zijn van een miskraam (zie folder: Miskraam). Later in de zwangerschap kan de oorzaak een laagliggende of voorliggende placenta zijn. In het laatste geval is er sprake van weeën of buikpijnklachten. Bloedverlies na 16 weken is altijd een reden om contact op te nemen.
Braken / misselijkheid
Van overmatig braken is sprake als een zwangere vrouw helemaal geen voedsel en vocht meer binnen kan houden. Neem in dit geval contact met ons op. Soms kan een ziekenhuisopname nodig zijn en wordt er een infuus gegeven om uitdroging te voorkomen. Het gaat altijd weer over. Zwangerschapsbraken is meestal beperkt tot de eerste 2 à 3 maanden van de zwangerschap.
Misselijkheid is vaak een van de eerste zwangerschapsverschijnselen, vooral ’s ochtends na het wakker worden. Bij de meeste vrouwen houdt de misselijkheid ongeveer na de 16 weken op. Bij een enkeling houdt de misselijkheid de hele zwangerschap aan. In sommige gevallen kan het zwangerschapsbraken overgaan in overmatig braken. Enkele tips tegen misselijkheid: neem regelmatig kleine, lichte maaltijden en neem voor het opstaan een beschuit of cracker. Soms kunnen misselijkheid en braken een teken zijn van een ernstig verhoogde bloeddruk.
Carpaal tunnel syndroom
Het extra circulerende vocht kan druk geven op de armzenuwen die aan de binnenzijde van de pols naar de hand lopen. Er kunnen dan tintelingen in de vingers of er kan pijn ontstaan. Er is voor deze aandoening geen afdoende therapie. Soms kan fixatie (vastzetten) van de pols door een gipsspalk verlichting bieden. Sommige vrouwen zijn gebaat bij het dragen van polsbeschermers die gebruikt worden bij het skaten. Ook deze klachten gaan na de bevalling over. Bij ernstige klachten (krachtsverlies) is soms operatieve behandeling nodig.
Contracties (harde buiken)
In de 2e helft van de zwangerschap treden er zwangerschapscontracties op, ook wel “harde buiken” genoemd. Het is een samentrekking van de baarmoeder. Dit kan spontaan ontstaan maar kan ook veroorzaakt worden door plotseling bukken, opstaan, tillen of door kindsbewegingen. Wanneer u het erg druk hebt (gehad), kan er een toename van harde buiken zijn. Zolang het niet echt pijn doet, er geen duidelijke regelmaat in zit en u geen andere klachten heeft zoals bloedverlies, vruchtwaterverlies of pijn bij het plassen, kunnen harde buiken geen kwaad. Ook voor de baby niet. Mocht er een zekere regelmaat zijn en het erg pijnlijk zijn, dan is het verstandig contact met ons op te nemen.
Duizeligheid bij rugligging
Wanneer u een tijdje op uw rug ligt, kan het zijn dat u erg duizelig wordt, dat het zweet u uitbreekt en dat u het gevoel heeft flauw te vallen. Draai op uw zij en binnen een paar minuten is het over. We noemen dit het vena cava syndroom. Het wordt veroorzaakt doordat de zware zwangere baarmoeder op de onderste holle ader drukt, waardoor er te weinig zuurstofrijk bloed naar de hersenen gaat.
Extra afscheiding
Door de extra doorbloeding van de wand van de schede produceren de slijmvliezen van de schedewand meer vocht. Deze afscheiding is reukloos en waterig. Heeft u jeuk aan de schaamlippen en daarbij een kwarkachtige vaginale afscheiding, dan kan er sprake zijn van een schimmelinfectie, de Candida albicans. Er kan dan een veilig schimmeldodend middel worden voorgeschreven. Vaak zijn de klachten na behandeling snel over, maar steken ze enige tijd later opnieuw de kop op.
Groei van het kind
Het schatten en meten van de groei van de baby is een belangrijk onderdeel van de zwangerschapscontrole. Door uitwendig onderzoek wordt de hoogte van de baarmoeder bepaald en daarmee de groei van de baby. Bij het vermoeden van een klein kind wordt met een echoscopisch onderzoek geprobeerd de ernst van de groeiachterstand op te sporen. Met een doppler- en CTG- onderzoek kan de conditie van het kindje worden bepaald. Bij het vermoeden van een groot kind, wordt bekeken of we te maken hebben met een zwangerschap die verder gevorderd is dan we dachten. Ook wordt er bloedonderzoek gedaan om zwangerschapsdiabetes uit te sluiten. Het kan namelijk zijn dat u een te hoog suiker in uw bloed hebt, waardoor de baby extra kan groeien. Zijn beide zaken uitgesloten, dan krijgt u gewoon een grote baby.
Hoofdpijn en of maagpijn
Ernstige hoofdpijn en/of maagpijn al dan niet gepaard gaand met braken en wazig zien of het zien van sterretjes kan wijzen op hoge bloeddruk. Neem dan contact op met ons.
Jeuk
Veel zwangeren hebben jeuk op de huid. De oorzaak is niet bekend en er is ook niet veel aan te doen. Bij onderzoek worden meestal geen afwijkingen gevonden. Soms helpt inwrijven met mentholpoeder en het drinken van gulden roede thee. Soms zijn leverstoornissen de oorzaak. Dit is met bloedonderzoek aantoonbaar.
Koorts
Hoge koorts , boven de 38,5 C kan een onschuldige griep zijn, maar kan vroegtijdige weeën veroorzaken. Neem contact op. Indien nodig wordt er een antibioticum voorgeschreven.
Koortslip
Wanneer u eenmaal met het Herpes virus besmet bent, komt u er niet meer van af. Tijdens de zwangerschap is het voor de baby ongevaarlijk omdat het virus de placenta niet kan passeren. Gevaarlijk is de koortslip van een ander dan de moeder voor de baby die geboren wordt uit een moeder die nooit blootgesteld is geweest aan Herpes. Die baby heeft namelijk geen antistoffen!
Kuitkrampen
Deze treden met name ’s nachts op. Wanneer u ’s avonds op bed gaat liggen, valt de extra druk op de overvulde bloedvaten ineens weg. Door met een gestrekt been de tenen naar de neus te (laten) trekken kunnen de krampen soms opgeheven worden. Massage wil ook wel eens helpen.
Leven voelen (geen of beduidend minder)
Er is onder zwangeren een grote variatie in het bemerken en ervaren van kindsbewegingen. Iemand die voor de eerste keer zwanger is, voelt de baby omstreeks 20-22 weken. Een vrouw die al een keer zwanger geweest is rond 16 - 18 weken. Vanaf 26-28 weken worden de bewegingen van de baby sterker. Aan het eind van de zwangerschap wordt het door ruimtegebrek wat minder vaak en minder heftig. Iedere dag moet u de baby voelen bewegen, zo niet dan kunt u een tijdje rustig op uw zij op bed gaan liggen. Mocht u dan nog uw baby niet duidelijk voelen, neem dan contact op.
Maagzuur
Het hormoon progesteron veroorzaakt verslapping van de spier tussen de slokdarm en de maag waardoor maagzuur in de slokdarm terecht komt.’s Nachts een extra kussen en overdag frequente kleine maaltijden die niet vet of sterk gekruid zijn, kunnen helpen deze klacht te verminderen. Soms helpt een lepel vla of een slok melk. Helpt dit niet dan kan er eventueel een zuurbindend medicijn worden voorgeschreven.
Neus- en tandvlees bloedingen
In de zwangerschap zijn de wanden van de bloedvaatjes in de neus dunner en beter doorbloed. Hierdoor treedt er makkelijker een bloedneus op. Ook bloedvaatjes van het mondslijmvlies zijn gevoeliger waardoor bloedend tandvlees nogal eens voorkomt bij zwangere vrouwen. Gebruik een zachte tandenborstel.
Opgezette enkels, handen en voeten
Iedere zwangere houdt vocht vast. Zolang de bloeddruk normaal is en u geen andere klachten heeft zoals braken, bovenbuikspijn en maagpijn, kunnen dikke enkels en vingers geen kwaad.
Rugpijn
Rugpijn komt veel voor in de zwangerschap. Die ontstaat mede door de houdingsveranderingen als gevolg van de groeiende baarmoeder. Hormoonveranderingen geven grotere beweeglijkheid van de bekkengewrichten en verweking van de banden. Door zwemmen en rugspieroefeningen kunnen de spieren soepel worden gehouden. Het dragen van hoge hakken wordt afgeraden. Bij blijvende rugklachten kunnen fysiotherapie, oefentherapie Mensendieck of Caesar verlichting geven.
Verkeersongeval
Mocht u onverhoopt verwikkeld raken in een verkeersongeval, dan moet u contact opnemen. Er zal meestal een echo en bloedonderzoek verricht worden en - afhankelijk van de zwangerschapsduur - wordt er een CTG gemaakt. Bent u al verder in de zwangerschap, dan wordt u tenminste voor 24 uur in het ziekenhuis ter observatie opgenomen.
Vermoeidheid
Vermoeidheid komt voor bij 90% van de zwangeren. Zwanger zijn kost energie, soms is bloedarmoede de oorzaak, maar lang niet altijd. Luister naar je lichaam en geef gewoon toe, probeer een dutje te doen overdag en ga ’s avonds vroeg naar bed.
Zwangerschapsstrepen
Zwangerschapsstrepen of striae ontstaat wanneer de rek van de huid, de groei van de baarmoeder niet meer kan bijhouden. Er komt grote spanning op de huid te staan en de opperhuid begint een beetje te scheuren. In de zwangerschap zijn ze paarsrood. Na de bevalling verbleken ze en worden ze kleiner. Ze gaan nooit helemaal weg. Er zijn geen crèmes of methodes die de striemen kunnen voorkomen.v