Vruchtbaarheidsproblemen
Wanneer een gewenste zwangerschap uitblijft, kun je ervoor kiezen medische hulp te zoeken. Een eerste stap is een bezoek aan je huisarts. Mogelijk verwijst hij of zij je door. Wat kun je verwachten?
Afdeling(en)
Onderzoek en diagnose
Als de zwangerschap langer dan een jaar op zich laat wachten, of als u een zeer onregelmatige cyclus heeft, kan de huisarts u doorverwijzen naar de gynaecoloog en vindt er een Oriënterend Fertiliteits Onderzoek (OFO) plaats.
Wat is een OFO?
Een oriënterend fertiliteitsonderzoek (OFO) bestaat uit verschillende onderzoeken die vaak in een stappenplan gevolgd worden: een gesprek, een lichamelijk onderzoek en aanvullende onderzoeken.
Wanneer komt u in aanmerking voor een OFO?
U komt voor een OFO in aanmerking als u na 1 jaar onbeschermd, op zwangerschap gericht, vrijen niet zwanger bent geworden.
Hoe ziet een vruchtbaarheidsonderzoek eruit?
U komt samen met uw partner naar de polikliniek gynaecologie.
Intakegesprek
Een gesprek met de gynaecoloog waarbij de anamnese wordt afgenomen. Tijdens het anamnesegesprek stelt de arts u allerlei vragen die belangrijk kunnen zijn bij het stellen van een diagnose of het kiezen van een eventuele behandeling.
De vrouw
Lichamelijk onderzoek
Tijdens het eerste polikliniekbezoek verricht de arts een lichamelijk onderzoek. Dit bestaat uit een inwendig onderzoek, een speculumonderzoek en een vaginale echo, waarbij er afwijkingen aan baarmoeder of eierstokken naar voren kunnen komen. Soms maakt de arts ook nog een uitstrijkje van de baarmoedermond en zal er een kweek op infectieziektes worden afgenomen.
Tevens zal uw lengte en gewicht worden gemeten, de BMI wordt berekend en uw bloeddruk gemeten.
Bloedonderzoek
Een week na de verwachte eisprong zal via bloedonderzoek het hormoon progesteron worden bepaald. Hiermee kan een eisprong worden vastgesteld. Tevens zal het schildklierhormoon bepaald worden en wordt u gescreend op infectieziekten. Als er aanwijzingen voor zijn, wordt er op dag 3 van uw cyclus bloed geprikt in verband met hormoononderzoek.
Indien nodig zal de gynaecoloog uw cyclus in kaart willen brengen. Dit zal d.m.v. inwendige echoscopie door de verpleegkundige voortplantingsgeneeskunde worden vervolgd.
Echoscopie
Met geluidsgolven worden afbeeldingen gemaakt van de baarmoeder en eierstokken. De groei van de eiblaasjes (follikels) in de eierstokken is met echoscopie goed te volgen. Het moment van eisprong is op deze manier vrij nauwkeurig te voorspellen
De man
Zaadonderzoek
Voor dit onderzoek levert de man zaad in. De polikliniekassistente regelt voor u een afspraak met het fertiliteitslaboratorium. Het is van belang dat u tussen 2 en 7 dagen (bij voorkeur 3 dagen) voor het onderzoek geen zaadlozing, seksuele gemeenschap hebt gehad. Het zaad vangt u op in een potje dat u op de polikliniek krijgt.
Aanvullend onderzoek
Na evaluatie met uw gynaecoloog, waarin het resultaat van de onderzoeken met u wordt besproken, kan er aanvullend onderzoek ingezet worden als hier reden toe is.
Baarmoederfoto
Een foto van de baarmoeder en eileiders laat zien of de eileiders open zijn. Het onderzoek gebeurt op de afdeling Radiologie en duurt ongeveer een half uur. Voor dit onderzoek krijgt u pijnstilling in de vorm van tabletten. Lees hier meer over dit onderzoek.
Kijkoperatie
Een kijkoperatie is in sommige gevallen nodig. Voor de kijkoperatie is een korte opname van 1 dag nodig. ’s Morgens komt u op de afdeling Dagbehandeling en in de loop van de middag kunt u weer naar huis.
De kijkoperatie gebeurt onder algehele verdoving. Om de baarmoeder, eileiders en eierstokken te kunnen zien spuit de arts door een holle naald koolzuurgas in uw buikholte. In de onderrand van de navel maakt de arts een klein sneetje en brengt hierdoor de kijkbuis (laparoscoop) naar binnen.
Net boven het schaambeen komt een 2e sneetje om een staafje in te kunnen brengen. Hiermee kan de arts de inwendige organen optillen om ze aan alle kanten te bekijken. Hierna volgt het onderzoek van de eileiders. Via de schede en de baarmoederhals spuit de arts blauwe kleurstof in de baarmoeder. Wanneer de eileiders open zijn, zal de blauwe kleurstof in de buikholte komen. Dit is goed te zien door de kijkbuis.
Oorzaken verminderde vruchtbaarheid
Oorzaken verminderde vruchtbaarheid bij de vrouw
- Hormonale oorzaak waardoor cyclusstoornissen kunnen optreden bijvoorbeeld als gevolg van het PCO-syndroom of afwijkingen aan de schildklier.
- De eileiders zijn niet doorgankelijk. De eicellen kunnen dan niet in de baarmoeder komen. Dit kan veroorzaakt worden door een SOA (seksueel overdraagbare aandoening), littekenvorming, ontstekingen in het bekken, verklevingen of endometriose.
- Er zijn afwijkingen aan de baarmoeder waardoor het embryo zich niet kan innestelen.
- Een hoge leeftijd. Bij toename leeftijd neemt de vruchtbaarheid af.
- Een vervroegde overgang.
- Overgewicht. Bekijk de informatie leefstijl en zwanger worden.
- Roken en alcohol verkleinen de kans op een gezonde zwangerschap. Het advies is te stoppen voordat u probeert zwanger te worden.
Oorzaken verminderde vruchtbaarheid bij de man
- Spatader in de zaadbal.
- Een niet ingedaalde zaadbal.
- Roken en alcohol.
- Bepaalde medicijnen. Medicijnen tegen bijvoorbeeld kanker veroorzaken vaak verminderde vruchtbaarheid.
- Ontsteking van de zaadballen bijvoorbeeld als gevolg van doorgemaakte bof of door een SOA (seksueel overdraagbare aandoening).
- De zaadleiders zijn geblokkeerd als gevolg van een infectie, bijvoorbeeld een SOA of door een sterilisatie.
- Een hormonale ziekte of een erfelijke ziekte, zoals het Klinefelter syndroom.
- Soms loopt het sperma bij de zaadlozing de andere kant op en komen de zaadcellen niet via de penis naar buiten, maar in de blaas terecht (retrograde ejaculatie). Dit is een zeldzaam verschijnsel dat soms voorkomt bij mannen met diabetes mellitus (suikerziekte) en bij mannen die zijn geopereerd aan hun prostaat.
- Slechte zaadkwaliteit. Er zijn geen of te weinig zaadcellen, de zaadcellen bewegen niet genoeg of de vorm van de zaadcellen is afwijkend. Hierdoor kunnen ze niet in de eicel doordringen.
Hoe ontstaat slechte zaadkwaliteit?
Door een te hoge temperatuur. De temperatuur in de zaadballen moet ongeveer 2°C lager zijn dan de lichaamstemperatuur. Soms wordt de temperatuur te hoog, bijvoorbeeld bij koorts, zittend werk, strak ondergoed, saunabezoek en warme baden.
Behandeling
Het kan zijn dat er geen oorzaak wordt gevonden voor het uitblijven van een zwangerschap. Uw arts bespreekt met u de mogelijkheden en of een behandeling zinvol kan zijn.
De behandeling bij verminderde vruchtbaarheid hangt af van de oorzaak.
Mogelijke opties/behandelingen zijn:
- spontane zwangerschap afwachten.
- medicijnen (tabletten of injecties) die de groei van een follikel (=eiblaasje) en ovulatie stimuleren (bekijk folder OI).
- medicijnen in combinatie met intra-uteriene inseminatie (IUI); inbrengen van zaadcellen in de baarmoeder met behulp van een dun slangetje (bekijk folder IUI).
- In Vitro Fertilisatie (IVF/ICSI ) procedure waarbij na stimulatie de eiblaasjes worden aangeprikt dmv een eicelpunktie. Vervolgens worden de eicellen in het laboratorium samengebracht met de zaadcellen in de hoop dat deze worden bevrucht. Hierna worden er 1 of 2 embryo’s in de baarmoeder geplaatst. Het aanprikken van de eiblaasjes (IVF-punctie) wordt verricht in het Deventer Ziekenhuis, de terugplaatsing vindt plaats in de Isala Klinieken in Zwolle (bekijk folder IVF).
Nazorg en begeleiding
Of het uiteindelijk lukt om zwanger te worden blijft onzeker.
Bij een vruchtbaarheidsonderzoek is een gynaecoloog uw hoofdbehandelaar. Ook andere specialisten en zorgverleners spelen een belangrijke rol in uw onderzoeksproces. Bijvoorbeeld de verpleegkundige voortplantingsgeneeskunde (VPG); zij maakt echo’s, geeft voorlichting/instructies en begeleidt u tijdens het fertiliteitstraject.
Het vruchtbaarheidsonderzoek brengt vaak spanning en onzekerheid met zich mee. Ook kan het onderzoek belastend zijn voor uw (seksuele) relatie: verplicht vrijen op ongewone tijdstippen kan de spontaniteit van uw relatie beïnvloeden. U zult regelmatig naar het ziekenhuis moeten komen. Wilt u extra steun tijdens dit proces? Dan kunt u terecht bij onze afdeling medisch maatschappelijk werk.
Meer informatie