Pijn

Pijn is een onaangename gewaarwording en emotionele ervaring. Er kan een beschadiging in het lichaam zijn maar dat hoeft niet altijd. Er is geen objectieve test om vast te stellen of iemand pijn heeft. De pijndrempel, het moment waarop mensen pijn voelen, verschilt per persoon. U bent de enige die kan vertellen of u pijn hebt.

Hoe ontstaat pijn?

Overal in ons lichaam bevinden zich zenuwuiteinden die verbonden zijn met het ruggenmerg. Zenuwuiteinden registreren veranderingen in het lichaam en geven dit door aan de hersenen. De hersenen kunnen dan voor een aanpassing zorgen.
De hele dag door worden er berichten vanuit de zenuwuiteinden naar de hersenen gestuurd en worden er door de hersenen berichten teruggestuurd. Tegelijkertijd worden er berichten in de hersenen doorgestuurd naar andere hersengebieden. Bijvoorbeeld de gebieden die zorgen voor emoties of gedachten. De berichten worden ook doorgestuurd naar een pijnremmend gebied dat in de hersenen ligt. Dit geheel van hersengebieden is het pijnnetwerk.

Alle onderdelen van het pijnnetwerk kunnen een dempende en een versterkende invloed hebben op de pijnbeleving. Alleen al de gedachte aan pijn kan een plek gevoeliger maken. Wanneer u denkt aan een periode dat u veel pijn had, kan dat gevoel terugkomen. Als iemand in de buurt komt van een pijnlijke plek zonder die plek aan te raken dan kunt u al meer pijn voelen.

Waar ontstaat pijn?

Het pijnsignaal passeert onderweg naar de hersenen verschillende schakelstations. Deze schakelstations bevinden zich in uw ruggenmerg en uw hersenen. De schakelstations bepalen wanneer een gevarenboodschap wel of niet naar de hersenen wordt doorgestuurd. Elk schakelstation geeft het bericht door aan de volgende zenuw, waarna weer een ander schakelstation volgt. Deze schakelstations zijn belangrijk en hebben een bijzondere functie: ze zijn in staat berichten tegen te houden, te verzwakken en te versterken. In werkelijkheid bereiken de meeste berichten uw bewustzijn niet. Schakelstations fungeren als poortwachters: ze bepalen hoeveel signalen er verder gaan. Hoe verder de poort geopend wordt, hoe meer berichten er worden doorgelaten naar uw hersenen.

Meer pijn betekent niet altijd meer schade

Door de werking van de schakelstations wordt duidelijk dat de mate van weefselschade en de mate van pijn niet direct aan elkaar gekoppeld zijn. Het is niet automatisch zo dat er bij veel pijn ook veel schade moet zijn. Dat zou lijken op het spelen op een akoestische gitaar: als u zacht speelt komt er weinig geluid en als u hard speelt komt er veel geluid. Maar zo werkt het niet.

U kunt het pijnsysteem beter vergelijken met een elektrische gitaar: het volume ligt niet zo zeer aan de gitaar, maar veel meer aan de verschillende knoppen op de versterker: de volumeknoppen. Met andere woorden: de berichten komen van de zenuwuiteinden in het lichaam (te vergelijken met de gitaar), maar de intensiteit van uw pijn wordt bepaald door de schakelstations (de volumeknoppen van de versterker). De pijn die u ervaart, hoeft dus niet overeen te komen met de mate van schade in het lichaam.

Hoever de pijnpoorten (bij de schakelstations) in het ruggenmerg en de hersenen open staan, wordt vooral bepaald in het emotionele brein. Voelt het brein zich kwetsbaar of bedreigd, dan laat het alle signalen die mogelijk duiden op gevaar met voorrang binnen. Bijvoorbeeld:

• Een wielrenner die tijdens de wedstrijd van zijn fiets valt staat op en fiets door. Pas na de finish voelt hij de pijn van zijn gebroken sleutelbeen.
• Als u een paar nachten slecht heeft geslapen kunt u meer last hebben van pijn.
• Tijdens het luisteren naar muziek of het kijken naar een film is de pijn weg.

Bij langdurig aanhoudende pijn kunnen er verschillende oorzaken zijn. De oorzaken kunnen in het lichaam zelf liggen (de gitaar) maar ook in het centrale zenuwstelsel (het ruggenmerg en de hersenen: de versterker).

Aanhoudende pijn

Als pijn blijft aanhouden zonder dat hier een reden voor is, is er sprake van sensitisatie. Dit betekent dat het zenuwstelsel ontregeld is, het is veranderd, waardoor er gevarenboodschappen door gegeven blijven worden aan de hersenen. Er ontstaat overgevoeligheid.