IgA-nefropathie
IgA-nefropathie is de meest voorkomende vorm van glomerulonefritis (nierfilterontsteking). De ziekte is in 1968 voor het eerst beschreven door de arts Berger in Parijs en wordt daarom ook wel de ziekte van Berger genoemd.
Onderzoek en diagnose
De diagnose kan gesteld worden door een nierbiopsie. Dit is echter niet altijd nodig. Soms kan door nauwkeurig onderzoek van de urine de diagnose met grote waarschijnlijkheid gesteld worden. Als er alleen sprake is van (microscopisch) bloedverlies bij de urine - en de nierwerking is normaal - dan wordt meestal alleen controle afgesproken omdat bij deze groep patiënten de vooruitzichten over het algemeen gunstig zijn.
Bij wie komt het voor?
Naar schatting hebben 15-40 per miljoen mensen deze ziekte. Het kan op alle leeftijden voorkomen. Meestal wordt de diagnose gesteld tussen de 20 en de 40 jaar. Bij mannen komt het 2-6 x vaker voor dan bij vrouwen.
Symptomen
Ongeveer de helft van de patiënten krijgt kort na een keelontsteking last van bloedplassen. Dit duurt dan enkele dagen waarna de urine weer helder wordt. Vaak heeft de patiënt dan ook pijn in de flanken. Deze aanvallen kunnen zich herhalen na een nieuwe keelontsteking of bovenste luchtweginfectie. Soms ook na lichamelijke inspanning. Een ander deel van de patiënten heeft geen klachten. Bij onderzoek van de urine wordt dan (microscopisch) bloed en soms ook eiwit in de urine gevonden. Dit kan aangetoond worden door onderzoek met een microscoop en ook wel met een eenvoudig stikje dat in de urine gedoopt wordt. Zeldzamer is het vasthouden van vocht (nefrotisch syndroom) of een plotselinge achteruitgang van de nierfunctie (acute nierinsufficientie).
Gevolgen
Als de ziekte langer duurt kan hoge bloeddruk ontstaan. Dit geeft geen klachten en wordt alleen gevonden als de bloeddruk wordt gemeten. Langdurige hoge bloeddruk kan uiteindelijk leiden tot hart- en vaatziekten en ook zorgen voor een achteruitgang van de nierwerking.
De nierwerking kan achteruitgaan. Meestal worden de nieren dan in de loop van jaren of tientallen jaren langzaam slechter. Men spreekt dan van chronische nierinsufficientie. Dit geeft gedurende lange tijd geen klachten. De arts kan de nierwerking door bloedonderzoek meten. Als de nieren bijna niet meer werken is nierfunctievervangende behandeling zoals dialyse of transplantatie nodig. Een enkele keer komt een patiënt pas voor het eerst met een arts in aanraking als de nieren bijna "op" zijn. Er wordt dan gesproken van schrompelnieren. Herstel is dan niet meer mogelijk
Behandelplan
Als er geen eiwit in de urine zit, de bloeddruk normaal is en de nierwerking normaal worden geen medicijnen gegeven, alleen controle is dan nodig.
- Als er eiwit in de urine zit of als de bloeddruk te hoog is, worden bloeddrukverlagende medicijnen gegeven. Die verminderen ook het eiwitverlies in de urine. Dat beschermt de nier. De medicijnen werken beter als de patiënt minder zout gebruikt. Er wordt daarom ook altijd een zout beperkt dieet afgesproken. Het streven is om de bloeddruk lager te krijgen dan 125/75. Vaak worden ook cholesterolverlagende medicijnen gegeven. De patiënt krijgt advies om te stoppen met roken.
- Bij slechts enkele patiënten is een behandeling met sterkere medicijnen nuttig. Meestal wordt dan prednison gegeven. Als de ziekte gunstig verloopt, zijn de bijwerkingen hiervan erger dan de kwaal. Als de ziekte ernstiger verloopt, kan het zijn dat de medicijnen niet meer helpen. De internist-nefroloog kan bepalen of een behandeling met prednison of andere afweerremmende medicijnen nuttig is. Er is hiervoor in Nederland een richtlijn opgesteld. Maar altijd moet ook worden gekeken naar de speciale omstandigheden van de individuele patiënt.
- Soms wordt visolie gegeven. Dit kan de achteruitgang van de nierwerking iets vertragen en heeft niet zoveel bijwerkingen. Het smaakt echter vies en wordt niet door ziektekostenverzekeraars vergoed.
- Omdat de aanvallen van bloedplassen vaak na een keelontsteking optreden, worden de amandelen ook wel eens geknipt (tonsillectomie). Hierna is er minder vaak sprake van bloedplassen. De nier wordt door het knippen van de amandelen echter niet beschermd.
- Het geven van antibiotica bij keelontsteking voorkomt niet de nieraanvallen. De meeste gevallen van keelontsteking worden veroorzaakt door virussen en antibiotica hebben dan ook voor de behandeling van de keelontsteking geen zin.
Meer informatie