Decubitus (doorliggen)
Doorliggen komt veel voor en vooral bij patiënten die langdurig bedlegerig zijn. De gevolgen van doorliggen zijn bijzonder vervelend. Doorliggen is daarom een serieus probleem.
Wat is doorliggen?
Iedereen die door ziekte of ongeval in bed, een stoel of rolstoel moet blijven, heeft kans op doorliggen. Dit leidt vaak tot pijn, een tragere genezing en een langer verblijf in het ziekenhuis of verpleeghuis.
De huid staat bij doorliggen bloot aan langdurige druk. Door deze druk beschadigt de huid, het weefsel eronder en ontstaat er een wond. In lichtere vorm ziet de huid rood. In ernstige vorm kunnen diepe wonden ontstaan, tot op de botten.
Ontstaan
Door zitten, liggen of schuiven drukken op bepaalde plekken van de huid de kleine bloedvaten en het weefsel daaronder samen. Deze bloedvaten voorzien de huid en het weefsel van voedingsstoffen en zuurstof. Doorliggen ontstaat door een verminderde toevoer van bloed of na kleine wonden bij wrijving van de huid. Als de huid en het weefsel te lang geen voedingsstoffen en zuurstof krijgen, sterven cellen af en ontstaat doorliggen.
Waar?
Doorliggen ontstaat door langdurige druk op het weefsel tussen bot en huid. Plaatsen waar zich weinig weefsel tussen huid en bot bevindt zijn kwetsbaar. Dat zijn plaatsen zoals stuit, zitbeenknobbels, heupen, hielen, knieën, enkels, schouderbladen, oren, achterhoofd en wervelkolom.
Kun je het voorkomen?
Algemeen
Er zijn een aantal maatregelen om doorliggen te voorkomen.
- bekijk de huid minimaal lx per dag
- zorg voor een goede lichamelijke hygiëne
- voorkom een droge huid door gebruik te maken van een zachte zeep of lotion
- bescherm de huid met een crème of zalf
- maak de huid schoon als deze in contact gekomen is met urine of ontlasting
- gebruik zo nodig absorberende matjes en/of broekjes met een snel drogend oppervlakte
- eet volwaardige voeding, praat met de verpleegkundige of raadpleeg een diëtiste over de voeding als u niet normaal kunt eten
- drink dagelijks tenminste 1½ liter vocht (incl. koffie en thee)
- blijf zo actief mogelijk
- bent u bedlegerig of stoelgebonden neem dan extra maatregelen om doorliggen te voorkomen.
Bedlegerig
Er is een aantal aanvullende maatregelen die u kunt nemen wanneer u bedlegerig bent, zoals:
- verander ten minste elke 2 uur van houding of vaker als u dit zelf kunt of laat iemand anders u daarbij helpen
- gebruik een speciale schuim-, gel-, lucht- of watermatras, vraag ernaar bij de Thuiszorg
- zet de hoofdsteun zo weinig en zo kort mogelijk omhoog om druk op de stuit te verminderen
- gebruik kussens of hielbeschermers om de hielen niet op de ondergrond te laten rusten
- zorg dat de onderlaag waarop u ligt glad is, draag daarom liever geen onderkleding
- draag een korte nachtjapon of jasje, katoenen nachtgoed zorgt voor minder transpiratie
Stoelgebonden
Bent u aan uw stoel gebonden, tref dan de volgende maatregelen:
- verander elke 15 minuten van positie (als u dit zelf kunt) of elk uur (als u hierbij moet worden geholpen)
- gebruik een schuim-, gel- of luchtkussen, gebruik zeker geen windring
- zorg in overleg met de fysiotherapeut voor een regelmatige beweging
U kunt zelf veel doen om doorliggen of het erger worden daarvan te voorkomen. Het is raadzaam om hierover met uw arts, verpleegkundige of verpleegkundige van de Thuiszorg te praten om alle mogelijkheden voor uw situatie te benutten.