Geschiedenis

De geschiedenis van het Deventer Ziekenhuis is eigenlijk de geschiedenis van het Sint Geertruiden Gasthuis en het Sint Jozef Ziekenhuis. Deze instellingen vormden eeuwenlang een begrip in de stad. Zelfs al vanaf een tijd waarin de pest het meest gevreesd werd en verpleegkundigen nog niet bestonden.

Sint Geertruiden Gasthuis

In 1472 staat aan de Molenstraat in Deventer het Sint Geertruiden Gasthuis, algemeen armenhuis, speciaal bestemd voor pestlijders. Pest is de meest gevreesde ziekte, besmettelijk en dodelijk, en pestlijders worden door iedereen gemeden.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) vinden ook zieke soldaten een onderkomen in het Gasthuis. In 1580 liggen er maar liefst 120 armen, pestlijders en soldaten in het Sint Geertruiden Gasthuis. Dat kan het eigenlijk niet aan. Zelfs met 2 of 3 patiënten in 1 bedstede kan het huis alle 'ellendighen' nauwelijks herbergen.

Het Sint Geertruiden Gasthuis heeft geen artsen in vaste dienst. Er zijn alleen huisartsen, die stadsartsen worden genoemd, op afroep beschikbaar. Van verpleegkundigen heeft niemand in die tijd gehoord. Een moeder zorgt voor de patiënten, met de hulp van enkele meiden. De zorg die ze bieden is het verschonen van patiënten op zaterdag, voor hen koken, wassen en nachthemden en handdoeken naaien. Per zaal hebben de zieken één handdoek. Patiënten die niet bedlegerig zijn, helpen mee in de huishouding.

Van 'Gasthuis' naar 'Ziekenhuis'

Rond 1800 gaat er een andere wind waaien in het Sint Geertruiden Gasthuis, dat steeds vaker 'Sint Geertruiden Ziekenhuis' wordt genoemd. Er komen nieuwe huisregels. Tot dan toe konden alle arme mensen voor hulp aankloppen, vanaf dit moment worden alleen patiënten opgenomen als zij een verwijsbrief met daarin een diagnose van een geneesheer kunnen laten zien. De term diagnose kunnen we met een korrel zout nemen, want de diagnose 'groot ongemak' is al voldoende voor opname.

Nieuwbouw en groei

In de 19e eeuw bloeit de medische wetenschap in hoog tempo op. Steeds meer patiënten komen naar het 'St Geertrui' en het ziekenhuis groeit uit zijn voegen. In 1884 opent het een nieuw gebouw aan de Singel. Voor f 150.000,- inclusief inrichting en stoffering.

Het Sint Geertruiden Ziekenhuis ontwikkelt zich snel. De ongeschoolde moeders en meiden maken plaats voor gediplomeerde verpleegsters en de eerste artsen worden verbonden aan het ziekenhuis. Er verandert ook veel op technisch gebied. Er komt bijvoorbeeld een laboratorium en een echte operatiekamer. Die laatste kijkt bovendien niet meer uit op straat, zodat mensen zich niet meer voor de ramen kunnen verdringen om ongezouten kritiek te leveren op de chirurgen.

De Fesevurstraat

Rond 1910 wordt er geroepen om een compleet nieuw ziekenhuis. Voor die er daadwerkelijk komt is het 1940. In dit eerste oorlogsjaar verhuizen personeel en patiënten per bakfiets en ambulance naar een nieuw ziekenhuis aan de Fesevurstraat.

Het ziekenhuis speelt direct een belangrijke rol in de Tweede Wereldoorlog. Zo worden herhaaldelijk mensen opgenomen die op de vlucht zijn. Als de Duitsers lucht krijgen van deze 'immitatiepatiënten' zorgt het ziekenhuis ervoor dat zij 'echt' ziek worden. Zo bezorgt een huidarts de patiënten een onschuldige, maar vervaarlijk uitziende uitslag.

Na de oorlog breekt neemt technologie een hoge vlucht. Artsen beheersen meer specialismen en stellen eisen aan ruimte, apparatuur en assistentie. Om hieraan te voldoen, besluit het ziekenhuisbestuur in 1958 tot nieuwbouw naast het bestaande gebouw. In 1973 wordt het nieuwe complex aan de Fesevurstraat betrokken.

Het Sint Jozef Ziekenhuis

Het Sint Jozef Ziekenhuis heeft een veel kortere geschiedenis dan het Sint Geertruiden ziekenhuis. Het opent pas in 1875 in de Bruynssteeg in Deventer. De Zusters van Liefde verplegen hier de zieken. Het ziekenhuis is met name bedoeld voor arme mensen en mensen die het katholieke geloof de rug hebben toegekeerd. Een liefdevolle verpleging door religieuzen zou een positieve invloed hebben op het zieleheil van deze patiënten, meent men in die tijd.

De eerste artsen die regelmatig in het ziekenhuis werken, zijn chirurgen. Zij werken ook in het Sint Geertruiden Ziekenhuis. De aanstelling van artsen is verre van eenvoudig. Zo wordt in 1927 een arts voor huid- en geslachtsziekten niet toegelaten in het Sint Jozef Ziekenhuis. Zijn patiënten kunnen worden verpleegd door vrouwen, laat staan door de nonnen.

Uitbreiding

Wat voor het Sint Geertruiden Ziekenhuis geldt, is ook bij het Sint Jozef Ziekenhuis het geval: medisch-technische vooruitgang en organisatorische ontwikkelingen nopen het ziekenhuis tot aanpassing en uitbreiding. In 1897 betrekt het Sint Jozef een pand aan de Nieuwstraat. De bouw kost echter veel meer geld dan verwacht. Om meubilering, gasverlichting en instrumentarium te kunnen aanschaffen, besluit het Sint Jozef ziekenhuis een loterij op touw te zetten. Hoofdprijzen zijn onder andere zilveren kelken en kaarsenstandaards die een pastoor het ziekenhuis heeft nagelaten. Het slaagt, maar al snel blijkt het nieuwe onderkomen niet te voldoen aan de eisen van die tijd. Alleen nieuwbouw kan een oplossing bieden. Het ziekenhuisbestuur rekent en cijfert, maar nieuwbouw valt niet te betalen. In plaats daarvan volgt een onafzienbare reeks van verbouwingen. Uiteindelijk komt de nieuwbouw er toch, in de Van Oldenielstraat. Maar dan is het al 1956, een kleine dertig jaar voor het einde van het Sint Jozef Ziekenhuis.

Deventer Ziekenhuis

Het Sint Jozef Ziekenhuis en het Sint Geertruiden Ziekenhuis zijn van oudsher sterk op elkaar gericht. Specialisten werken in beide ziekenhuizen, ze delen een gezamenlijke apotheek en bloedbank en stellen samen opleidingsprogramma's op. Directe samenwerking op het gebied van patiëntenzorg blijft echter lange tijd taboe. Zo vindt het Sint Jozef Ziekenhuis dat een niet-katholieke verpleegster aan het bed niet kan. Langzaamaan verkleinen de verschillen echter en op 1 januari 1985 wordt de stap gezet: de ziekenhuizen fuseren. De naam wordt Stichting Deventer Ziekenhuizen, kortweg Deventer Ziekenhuis.

Een nieuw gebouw

De fusie verloopt goed, maar de twee afzonderlijke locaties blijven bestaan. Een samenvoeging en renovatie van de gebouwen wordt overwogen, maar al snel blijkt dat volledige nieuwbouw efficiënter is. De bouwplannen stranden in 1997, maar op 11 mei 2004 gaat dan toch de eerste paal de grond in voor een geheel nieuw ziekenhuis. Aan de Oostkant van Deventer - op de Rielerenk - verschijnt hét ziekenhuis van de 21e eeuw. Een gedachte die niet alleen tot uitdrukking komt in een nieuw gebouw, maar ook in een andere manier van werken. Daarvoor gebruikt het ziekenhuis het mede door hen ontwikkelde meerstromenmodel en een visie op vraaggestuurde zorg.

Onze historie is uitgebreid beschreven in het boek 'De Deventer Ziekenhuizen Sint Geertruiden - Sint Jozef' door C.M. Hogestijn. Het boek is in 1991 uitgegeven door Arko Uitgeverij BV. Het ISBN-nummer is: 90 72047 14 1. Het boek is mede gebruikt als bron voor deze pagina.