Muziektherapie voor vroeggeboren baby’s

Jop is acht weken te vroeg geboren en ligt op de neonatologie-afdeling. In de aanwezigheid van de ouders speelt Jorieke Buirs heel zacht gitaar voor Jop. Bij een andere baby pakt Jorieke de ocean disc erbij, een instrument dat de geluiden in de baarmoeder nabootst. Er ontstaat een zacht, ruisend geluid, dat lijkt op het ruisen van bloed en vruchtwater. Het effect op de baby’s is onmisbaar. Aantoonbaar op de monitor zelfs. De hartslag van de baby daalt, het saturatie(zuurstof)gehalte stijgt. Onderzoeker van muziektherapie en ANIOS op de Neonatologie afdeling Hanneke van Dokkum: ‘Vroeggeboren baby’s hebben altijd meer stress. Ze horen immers nog niet buiten de baarmoeder te zijn. Door muziek neemt hun stress af. We hebben ook aan kunnen tonen dat prematuren die muziektherapie krijgen betere bewegingen laten zien; een uiting van het beter functioneren van het zenuwstelsel. Dat zou op termijn minder ontwikkelingsachterstand tot gevolg kunnen hebben. Muziek zorgt -zo blijkt - voor activering en daarmee aanleggen van verbindingen in het gehele brein.’

Amerika

Hanneke (‘van huis uit altijd met muziek bezig geweest’) heeft de therapie naar het Deventer Ziekenhuis gebracht nadat ze er in Amerika mee in aanraking was gekomen en in het UMCG onderzoek had gedaan na muziektherapie bij extreem te vroeg geborenen. ‘Er zit gewoon helende kracht in muziek’, zegt ze. Ander bijeffect: ouders zijn toch angstig op een Neonatologie afdeling en muziek heeft bij hen het effect dat ze juist minder angstig worden. Hanneke: ‘Er is altijd veel lawaai bij neonatologie. Allerlei piepjes…. Geluid van een beademingsapparaat… De therapeut zorgt ervoor dat de geluiden worden geïncorporeerd in de muziek waardoor ze als minder storend worden ervaren. Het wordt feitelijk één grote compositie.’

Prikkels

In het begin was er bij verpleegkundigen op de neonatologie nog wel angst dat muziek een –onwenselijke – extra prikkel zou zijn. Bij de baby’s wordt standaard geprobeerd om een zo prikkelarm mogelijke ruimte te maken. Verpleegkundige Neonatologie (en coördinator van het project) Lisette Doedel: ‘Ook dat hebben we onderzocht en het kan echt veilig. Verpleegkundigen zeggen nu zelfs: dit overprikkelt echt niet. Muziek is ook een heerlijk gespreksonderwerp voor verpleegkundigen met ouders die er vaak best lang zijn op een dag.’

Therapeut

Op de neonatologie laat Jorieke het er vanaf hangen welk instrument ze gebruikt. Het kan de gitaar zijn, maar ook de ocean disc of de gatobox. Wat ze doet, is kijken of ze contact kan maken met de baby via de muziek en zo verschillende doelen kan bereiken. Bijvoorbeeld het verlagen van het stressniveau of het stimuleren van de voedingsintake. Lisette: ‘Wat de therapeut doet, is aanvoelen welke muziek er op een bepaald moment past bij de individuele situatie van de baby. We hebben zelf ook wel een babyfoon met muziek, maar dan speel je zo maar wat willekeurig af. De therapeut weet welke muziek en welk ritme nodig is.’ Heel zachtjes ‘ruist’ het geluid van de ocean disc door de kamer. Lisette: ‘Wat de therapeut ook kan, is een favoriet nummer van de ouders zo ombouwen dat het een slaapliedje wordt. Dat is natuurlijk prachtig voor de band tussen baby en ouder.’ Nog een voorbeeld. Met de stethoscoop kan de hartslag van de baby worden opgenomen. Lisette: ‘Door dat de mengen met echte muziek, kunnen we de ouders eigenlijk de hartslag van de baby mee naar huis geven.’

Muziek effect op elke emotie

En? Heeft het ook effect op huilende baby’s? Hanneke: ‘Premature baby’s huilen eigenlijk niet. Ze kunnen niet aangeven wat hun emotie is. Maar wij zetten het ook in bij baby’s ouder dan 30 weken en daar zien we dat muziek ook effect heeft op huilen. Muziek heeft eigenlijk effect op elke emotie.’ Jorieke: ‘Het grootste doel is het versterken van de zelfregulatie van de baby. Ik sluit muzikaal aan bij het energieniveau van de baby en neem hem/haar dan langzaam mee naar een lager energieniveau door bijvoorbeeld langzamer en zachter te gaan spelen. Zo geef ik hem/haar met zo min mogelijk wat hij/zij nodig heeft om te leren zichzelf te reguleren.’

Droom: drie halve dagen

Vooralsnog is Jorieke er elke dinsdagochtend om als therapeut muziek te maken. ‘Ik ken geen ouder die het niet wil.’ Droom van haar en het Deventer Ziekenhuis is om er drie dagdelen van te maken. De Vrienden van het Deventer Ziekenhuis hebben een eerste financiering gedaan, gekeken wordt hoe verdere financiering gevonden kan worden. Het Deventer Ziekenhuis gaat ook onderzoek aan deze therapie koppelen. Jorieke: ‘Geld is vaak een probleem voor ziekenhuizen. Het is toch zorg dat door verzekeraars wordt gezien als –niet gefinancierde- aanvullende zorg. Daarom zijn we ook na Groningen pas het eerste perifere ziekenhuis die nu een muziektherapeut in huis heeft.’ Maar ook als Jorieke er niet is om muziek te maken, vindt de therapie naklank. Hanneke: ‘We leren zo in huis wat muziek doet, maar ook wat een stem kan doen. Als verpleegkundigen kunnen we samen met de therapeut en ouders ook buiten de sessies om, de waarde van muziek inzetten. Het werkt echt helend.’ De moeder van Jop is alvast enthousiast: ‘Mooi dat dit kan. Ik ben gek op muziek. Ik ben er groot voorstander van dat dit project voortgezet kan worden.’