Extra zorg voor 70+ patiënt

Primair komt de aandacht voor de 70+ patiënt voort uit de IGJ-indicatoren. Ziekenhuizen zijn verplicht om een geriater of internist ouderengeneeskunde te betrekken bij patiënten met een diagnose darmkanker die ‘positief’ uit een screening komen. Bij die screening stelt de casemanager acht vragen aan de patiënt om eventuele risicofactoren te achterhalen. Denk daarbij aan mensen die te snel zijn afgevallen, veel medicijnen gebruiken, beperkt mobiel zijn of psychische problemen hebben. Linda: ‘Als de casemanager constateert dat een patiënt positief uit die screening komt, worden wij automatisch benaderd. We gaan in gesprek met zo’n patiënt, geven adviezen en brengen onze mening in bij het MDO.’ De geriater past ook medicatie aan, stelt extra onderzoek voor of schakelt extra zorg in. Linda – die deze aanpak eerder bij ZGT introduceerde- benadrukt dat het om (als secundair effect naast de wettelijke eisen) extra zorg gaat. ‘Patiënten die doorverwezen worden naar een geriater denken al snel aan dementieproblemen. Dat is niet het vertrekpunt, het gaat om het gehele welzijn van de patiënt.’

Te laat

Tot op heden was het zo dat de geriater bij een (endel)darmkankerpatiënt pas eventueel na een MDO in beeld kwam. ‘Maar dan ben je eigenlijk al te laat’, stelt Linda Schreur. ‘Een behandeling is dan al in gang gezet. Maar als geriater kom je soms tot andere afwegingen, zeker als een patiënt kwetsbaar is of andere wensen heeft ten aanzien van de behandeling. En alleen met informatie op papier kan ik eigenlijk niks zinnigs over een patiënt zeggen. Ik wil iemand wel een keer gesproken hebben. En je moet ook iets van darm- en endeldarmkanker weten om advies te geven. In de behandeling daarvan heb ik me verdiept.’

Voorbeeld

Linda haalt – om de rol van de geriater te duiden- een voorbeeld aan van een oudere relatief gezonde vrouw. Zij was gevallen en had een bekkenfractuur. Hierdoor kon ze niet meer voor haar dementerende man zorgen. Zij kwamen daardoor samen in een verpleeghuis, maar haar eigen revalidatie verliep niet soepel. Zelf stond ze voor een belangrijke keuze omdat ook darmkanker was geconstateerd. Werd het bestralen of opereren? Haar kinderen vonden dat ze zelf die keuze moest maken. Linda: ‘In ons gesprek bleek dat het gewoon allemaal te veel was voor haar om een goede keuze te maken en dat haar grootste wens was nog enige tijd samen te zijn (in het verpleeghuis) met haar man. Als geriaters hebben we meer tijd om met zo iemand in gesprek te gaan. Nemen we samen de opties door. Wil iemand wel behandeld worden? Uiteindelijk bleek dat deze vrouw bestraald wilde worden en niet geopereerd, maar die keuze maakte ze pas nadat we uitvoerig met haar en haar familie hadden gesproken. Dat brengen wij dan in bij het MDO. Deze aanpak past ook prachtig bij shared decision making.’

Stoplichten

Linda, die dit nieuwe traject samen ontwikkelde met chirurg Koen Talsma en casemanager Bertien Smeenk, vergelijkt de rol van geriatrie bij darmkankerpatiënten van 70+ patiënten met stoplichten. ‘Als iemand normaal gezond is, hebben we als geriatrie nauwelijks een rol. Als iemand behandeld wil worden, kan dat gewoon. Er komt niks geks uit het geriatrisch onderzoek en dan hebben wij verder geen betrokkenheid Stoplicht staat op groen. Als iemand echt te ziek is voor een operatie of zelf niet behandeld meer wil worden, is het ook duidelijk. Stoplicht staat op rood. Wij zijn er vooral voor de oranje gevallen. Waarbij diverse opties mogelijk zijn en de patiënt hulp kan gebruiken bij een behandeling. Bij een oudere patiënt maak je gewoon soms andere afwegingen. Wil iemand van 88 nog wel een zware operatie ondergaan? Zo niet, moeten we dan nog een onnodige biopt afnemen.’

Voeding en fysio

Linda krijgt gemiddeld één patiënt per week doorgestuurd door de casemanagers. Gezien de stijgende leeftijd en het bevolkingsonderzoek darmkanker is het aannemelijk dat het aantal mensen met een ‘positieve screening’ toe gaat nemen, en dus ook de rol van de geriater groter wordt. ‘Ik denk dat we nu in tien procent van de gevallen in een MDO echt een ander advies geven dan chirurg of MDL-arts zou doen. Maar eigenlijk heb je wel voor elke patiënt een specifiek advies. Dat kan ook iets kleins zijn.’ Linda zorgt ervoor dat als er een gesprek volgt met de geriater direct ook een diëtist en een fysiotherapeut aansluiten. Linda: ‘We kunnen dankzij een subsidie onder meer preoperatieve fysio aanbieden zonder dat dit ten koste gaat van de fysiobehandelingen van de zorgverzekeraar. Zo kan iemand fitter een operatie in.’ Naast darmkanker, gaat cardiologie ook een soortgelijk traject opzetten. Niet ondenkbaar dat ook andere vakgebieden de geriater meer gaan betrekken in het zorgtraject.

Aansluiten bij conditie

Uiteraard kijken artsen niet alleen vanuit hun eigen vakgebied naar de patiënt. In hun overweging kijken ze naar de gehele situatie van de patiënt. Aan Koen Talsma toch de vraag: wat is nu de toegevoegde waarde van zo’n geriatrisch bezoek? Wat doet een geriater waar de chirurg of MDL-arts bijvoorbeeld minder snel naar kijkt? ‘Soms kunnen we bij kanker genezing bieden, soms verlichting, soms geen van beide. Maar welke behandeling je ook doet, het is alleen terecht als deze aansluit bij de conditie, maar vooral ook bij de wensen en waarden van de patiënt. De kern van de geriatrische beoordeling is om dit duidelijk te krijgen.’