Eerste PD-trajecten in hbo van start

De samenwerking en verbinding tussen het gezondheids- en sociale domein staat centraal in het PD-traject ‘Leefstijlinterventies: van individuele aanpak naar integraal samenwerken’. Samen met het Deventer Ziekenhuis en de Hanzehogeschool Groningen gaat Sarah Ros-Philipsen van Saxion-lectoraat Smart Health werken aan leefstijlinterventies voor gezondheidsbevordering. Sarah Ros-Philipsen: ‘’Gezondheid wordt beïnvloed door iemands leefstijl én door de leefomgeving. Zowel binnen het gezondheidsdomein als het welzijnsdomein wordt al veel ondersteuning geboden rondom leefstijlinterventies, zoals hulp bij het stoppen met roken of rondom gezonde voeding. Maar we zien dat het een uitdaging is in kaart te brengen welke partij wat doet en op welk moment, om er samen voor te kunnen zorgen dat een leefstijlinterventie daadwerkelijk een langdurige en duurzame bijdrage levert aan de gezondheid van burgers en patiënten.’

Domein-overstijgend

Het doel van dit vijfjarige PD-traject is om vanuit en in de beroepspraktijk impact te creëren en te helpen bij leefstijlverandering. ‘’Vanuit de zorg hebben we een tekort aan verpleegkundigen en de zorgkosten lopen op’’, legt Ros-Philipsen uit. ‘’Er zijn veel redenen om de zorg anders te organiseren. Vanuit die visie is het vraagstuk ontstaan. In het ziekenhuis wordt momenteel weinig gevraagd over iemands leefomstandigheden of financiële middelen om bijvoorbeeld gezond te kunnen eten. En in het sociale domein wordt weer minder gekeken naar iemands gezondheid. We willen dit daarom domein-overstijgend aanpakken. Wij gaan ons richten op de vraag hoe we van elkaar kunnen leren en beter kunnen samenwerken binnen het welzijn- en gezondheidsdomein.’’

Sarah Ros-Philipsen

Deventer Ziekenhuis

Het Deventer Ziekenhuis leverde het vraagstuk, vanuit praktijkervaring. Joyce Faber, manager Wetenschapsbureau en Wetenschapscoördinator bij het Deventer Ziekenhuis en eerste begeleider vanuit de werkveldorganisatie vertelt: ‘’Al lange tijd ligt er vanuit ons paramedisch centrum en hart- en vaatcentrum het vraagstuk om leefstijlinterventies beter te borgen en te ondervangen. Het aanbieden van leefstijlinterventies is nu afhankelijk van de arts die je treft of het specialisme waar een patiënt terecht komt. Terwijl we hier gestructureerde zorgpaden voor zouden moeten hebben. Het ziekenhuis heeft behoefte aan die multidisciplinaire benadering. Dit PD-onderzoek geeft het Deventer Ziekenhuis de unieke mogelijkheid om dit vraagstuk goed en gestructureerd aan te pakken en om leefstijlinterventies integraal neer te zetten. We hopen hiermee een gestructureerd zorgpad te bewerkstelligen, een soort vangnet voor mensen die een leefstijlinterventie nodig hebben, zodat we deze kunnen aanbieden aan patiënten.’’

Els van de Pavert en Joyce Faber, begeleiders van Sarah Ros-Philipsen vanuit DZ.

Teachable moments

Het onderzoek richt zich op zogenaamde ‘teachable moments’, momenten waarop mensen leerbaar zijn nadat ze iets hebben meegemaakt dat impact heeft, zoals een opname, bevalling of operatie. Ros-Philipsen: ‘’We willen teachable moments kunnen signaleren en op deze momenten, wanneer de persoon om wie het gaat daaraan toe is, een positieve verandering van leefstijl in gang zetten. Mogelijk bieden deze teachable moments en het signaleren van deze momenten een oplossing om meer invloed te hebben op iemands leefstijl, in de doorlopende lijn van gezondheidszorg en het sociale domein.’’

Grote praktijkrelevantie

Het PD als doctoraatstraject binnen het hbo is recent geïntroduceerd. Kandidaten worden opgeleid tot hooggekwalificeerde professionals die leren te interveniëren in complexe praktijken zoals de gezondheidszorg, bij de energietransitie of in de kunst- en cultuursector. Sarah Ros-Philipsen: ‘’Wat mij aanspreekt is dat het, in tegenstelling tot een PhD-traject, niet alleen gaat om de rol van onderzoeker. Juist de combinatie van rollen van onderzoeker, professional, veranderaar en innovator zorgt voor een onderzoek dat met de voeten in de klei staat. We gaan het onderzoek samen met én binnen de beroepspraktijk vormgeven en uitvoeren. Op die manier kun en moet je echt impact creëren in die beroepspraktijk. Daarnaast is het bij dit onderzoek heel belangrijk om samen met de doelgroep te werken. We gaan waarderend actieonderzoek doen, samen met en bij burgers, patiënten en zorgmedewerkers. Zij staan centraal. Dat is het mooie aan de PD. Het is echt praktijkgericht onderzoek, vanuit de mensen waar het speelt. Dit traject geeft vrijheid en ruimte om creatieve vormen te vinden om te zorgen voor impact. Op deze manier sluit je beter aan op de doelgroep voor wie en met wie je onderzoek doet.’’

Begeleidend lector Hilbrand Oldenhuis, lector Personalised Digital Health (PDH) aan de Hanzehogeschool Groningen, is enthousiast over het PD-traject. ‘’We doen recht aan onze identiteit als hogescholen en als praktijkgerichte instellingen. Met deze nieuwe ontwikkeling willen we meerwaarde hebben voor professionals en praktisch toepasbare kennis aanreiken. Zodat de praktijk hier daadwerkelijk van profiteert.’’

HealthTech in Society

Het PD-traject is onderdeel van het SPRONG-programma HealthTech in Society. Hierin werken verschillende partijen samen aan het geschikt en toegankelijk maken van technologische innovaties voor mensen met een lagere sociaaleconomische status (SES). Het onderzoek zal zich daarom richten op het betrekken van mensen met een lagere sociaaleconomische status bij technologische ontwikkelingen binnen het gezondheids- en welzijnsdomein, specifiek gericht op leefstijlinterventies. Karin Dijkstra, lector Gezondheidsbevordering in de leefomgeving bij Saxion en begeleider van het PD-traject: ‘’De meeste leefstijl-gerelateerde aandoeningen komen voor bij mensen in een meer kwetsbare positie. Mensen met een lagere sociaaleconomische status zullen daarom een groot deel van de doelgroep in dit onderzoek vormen waarmee we willen samenwerken.’’ Joyce Faber van het Deventer Ziekenhuis vindt deze samenwerking belangrijk. ‘’Je hebt de doelgroep nodig om te horen waar mensen zelf behoefte aan hebben. Je kunt als onderzoeker of professional wel zelf iets bedenken of invullen voor deze mensen, maar je moet juist met ze in gesprek, net als met artsen en andere professionals.’’

Invloed sociale omgeving

De sociale omgeving speelt een belangrijke rol in het onderzoek. Hilbrand Oldenhuis: ‘’Leefstijlverandering en gezondheidsbevordering moeten binnen iemands eigen leefomgeving plaatsvinden. Een belangrijk uitgangspunt is daarom om de leefomgeving te betrekken en de vertaalslag te maken naar samenwerken in de wijk. Zo kom je tot effectieve en constructieve manieren om die omgeving mee te krijgen tijdens een leefstijlinterventie.’’ Karin Dijkstra: ‘’Met dit innovatieve traject wordt een breed maatschappelijk vraagstuk opgepakt op het gebied van leefstijl. We gaan innoveren in een complexe praktijk.’’

Met het onderzoek en de samenwerking met verschillende partijen hoopt Sarah Ros-Philipsen uiteindelijk een bijdrage te kunnen leveren aan een gezonde en inclusieve samenleving. ‘’Door patiënten en zorgpersoneel te bereiken. Maar ook studenten, de toekomstige zorgprofessionals.’’