‘Doorligplekken zijn vermijdbaar’

Recentelijk is er op één dag bij 112 patiënten in het Deventer Ziekenhuis een lichamelijk onderzoek gedaan naar decubitus. Resultaat: vijf hadden doorligwonden, maar waren daarmee al het ziekenhuis binnengekomen. Wondconsulent Eddy Koopman van het Wond Expertise Centrum concludeert dan ook: ‘Onze (preventieve) zorg is zo goed geregeld dat er (op een hoge uitzondering na) in het ziekenhuis geen decubitus ontstaat. Ook niet bij mensen die hier lang liggen, of die ernstig ziek zijn.’

Speciale hielschoen

Hoe anders was dat decennia geleden. Toen mensen met bijvoorbeeld een heupfractuur wel zes weken in het ziekenhuis lagen en door immobiliteit doorligplekken (vooral hiel en stuitje) kregen. Koopman: ‘Ons percentage decubitus lag rond 2000 ook op 15 procent, landelijk was het nog hoger. We hadden het toen ook wel over de “schande van de zorg”. Het hoorde erbij.’ Maar decubitus met gerichte maatregelen voorkomen, bleek gewoon haalbaar. Door veel aandacht, goede, vroegtijdige screening en bijvoorbeeld moderne matrassen en een speciale hielschoen, zien ze nu in het Deventer Ziekenhuis nauwelijks meer decubitus bij patiënten. Wondconsulent Richard Heerdink: ‘Decubitus kan soms binnen een paar uur ontstaan. Vaak begint het als “het gevoel van een houten kont hebben”. Gezonde mensen gaan dan verzitten en dan ontstaan er geen problemen. Het risico is vooral groot bij mensen op hoge leeftijd (de frêle bejaarde) en mensen die de kracht niet hebben zelf te verliggen/zitten; zij worden afhankelijk van familie of verpleging vaak van houding gewisseld. Decubitus is eigenlijk een wond die ontstaat door een constante druk op één plek.’

Altijd een screening op decubitus

Koopman durft de stelling wel aan dat het feit dat het Deventer Ziekenhuis feitelijk geen decubitus meer ziet, een indicatie is dat de hele basiszorg in Deventer op orde is. ‘Er is grote awareness bij zorgmedewerkers om preventief onnodige complicaties –zoals decubitus- te voorkomen. We hebben het in systemen zo ingeregeld dat er altijd een screening is op decubitus bij alle patiënten.’

Corona

Tijdens de coronaperiode was er een extra en nieuw risico op doorliggen. Koopman: ‘Door buikligging op de IC zag je ook dat er op buik, neus en voorhoofd een verhoogd decubitusrisico was. Of mensen met ernstige benauwdheid die het liefst rechtop zaten, vervolgens onderuit schoven en zo problemen kregen met decubitus rond hun stuitje. Door de kennis van het WEC hebben we hier direct op geacteerd in de vorm van bijvoorbeeld een aangepast matras.’

Herkennen

Op de vraag hoe je decubitus herkent, zegt Heerdink: ‘Het begint vaak met een paars/rode plek die als je die indrukt niet van kleur verandert. Verder in het proces kunnen het open wonden of zwarte plekken worden.’ Het ziekenhuis doet het gehele jaar onderzoek naar decubitus en zelfs uit een jaarlijkse dataset van 20.000 patiënten blijkt dat er met 0,35% hoegenaamd geen doorliggen meer ontstaat in het Deventer Ziekenhuis. Koopman: ‘We hebben dus definitief afgerekend met de “schande van de zorg”.’